Maastricht Art & Icons Walk with TEFAF

Beschrijving

1. Verticale elementen | Forum 100
   

Voor de entree van het congrescentrum MECC staan vijf verticale, bronzen elementen van Piet Killaars uit 1988. Het werk van Killaars wordt gekenmerkt door de zogenaamde figuratieve geometrie, die teruggrijpt op de onbetwijfelbare wetmatigheden in de natuur.

Zijn eerste kunstwerken voerde hij echter in keramiek uit. Tussen 1943 en eind 1944 dook hij onder, eerst in Echt en later in Tegelen. Na de bevrijding maakte hij diverse reizen en werkte hij bij verscheidene beeldhouwers in Nederland en België. In 1948 maakte hij een studiereis naar Frankrijk, waar hij het werk leerde kennen van beeldhouwers als Jacques Lipchitz, Henri Laurens, Germaine Richier en Alberto Giacometti. Daarna zette hij zijn beeldhouwopleiding voort aan de Jan van Eyck Academie bij Oscar Jespers (1887-1970). Hij studeerde in 1953 cum laude af. Hij was van 1967 tot 1970 docent ruimtelijke vormgeving aan de Academie voor Beeldende en Bouwende Kunsten in Tilburg en van 1970 tot 1986 docent beeldhouwen aan de Stadsacademie voor Toegepaste Kunsten in Maastricht.

Killaars was ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, houder van de provinciale erepenning van Limburg en ereburger van de stad Maastricht.

Lees hier meer over het MECC.

1. Gouvernement aan de Maas / verdrag van Maastrticht | Limburglaan 10

Het Verdrag van Maastricht (1992) is één van de belangrijkste verdragen in de geschiedenis van Europa en de Europese integratie. Met dit verdrag richtten de twaalf lidstaten van wat toen nog de Europese Gemeenschap (EG) heette, de Europese Unie (EU) op. Deze Unie maakte het mogelijk om de Europese samenwerking verder te verdiepen, te verbreden en te stroomlijnen.

Het verdrag is tot stand gekomen tijdens de topontmoeting van EG-leiders in Maastricht op 9 en 10 december 1991 (ook wel de Eurotop genoemd). De ondertekening volgde op 7 februari 1992, in het Limburgse Gouvernement aan de Maas. Samen met de Verdragen van Rome (1957) vormt het Verdrag van Maastricht het fundament van de huidige EU.

Het Verdrag van Maastricht dat hier in het Gouvernement geëxposeerd wordt in de permanente expositie, is een replica. Het enige échte verdrag ligt veilig in een kluis in Italië.

Lees hier meer over het Gouvernement aan de Maas.

1. Stars of Europe | Avenue Ceramique 300

Ter ere van het tienjarig bestaan van het Verdrag van Maastricht is het kunstwerk ‘Stars of Europe’ in 2001 geplaatst, van de hand van de Italiaanse kunstenares Maura Biava die in 1999 afstudeerde aan de Rijksacademie in Amsterdam. Het eerste idee was een virtueel monument maar de opdrachtgevers (Gemeente Maastricht en Provincie Limburg) wilden toch liever een ‘tastbaar’ kunstwerk. Het idee van Maura Biava werd daarom vormgegeven door de Nederlandse architect en vormgeefster Ruby van den Munckhof.

Ruby van den Munckhof streefde naar een licht en transparant kunstwerk. Stars of Europe bestaat uit 35 aluminium sterren waarvan de 12 grote sterren verwijzen naar de landen die tot 1991 de oorspronkelijke Europese Economische Gemeenschap (EEG) vormden. De 23 kleine sterren verwijzen naar de nieuwe lidstaten die sinds het Verdrag van Maastricht en de oprichting van de Europese Unie (EU) erbij zijn gekomen en nog komen…

De 35 sterren zijn bevestigd op evenzoveel aluminium palen, die in lengte variëren van drie tot veertien meter. De sterren draaien in de wind en zijn volgens een uitspraak van Biava dus even flexibel als de EU. Ook vergelijkt zij het concept graag met een feesttaart vol kaarsjes

1. Bonnefanten | Avenue Ceramique 250

Het Bonnefantenmuseum in Maastricht verrijst langs de Maas in een voorstad, die vanouds met de stad verbonden is door de Romeinse brug waaraan de stad haar naam dankt: Trajectum ad Mosam. Typologisch is het museum samengesteld uit drie bouwlichamen, waarvan het middelste uitkomt op een cilindervormig gebouw met een hoge koepel, die bekroond wordt door een belvédère, van waar de rivier en de stad aan de overzijde bewonderd kunnen worden. De middenvleugel wordt doorsneden door een lange, met hout beklede trap. Deze en andere elementen vormen de oorspronkelijke architectonische kern waardoor men wordt herinnerd aan de scheepvaarttraditie van Hollandse steden en de grote rivier die door Maastricht komt en Europa doorkruist, zoals door Aldo Rossi zelf omschreven in juli 1991.

The Hours of the Day is een kunstwerk uit 1990 van de Amerikaanse minimalist Richard Serra (1938) in de Nederlandse stad Maastricht. Door de plaatsing van de sculptuur in een niet afgesloten binnenhof van het Bonnefantenmuseum, functioneert het werk niet alleen als museumstuk maar ook als beeld in de openbare ruimte.Lopend tussen de panelen is het voor de gemiddelde mens niet mogelijk om het gehele werk te overzien, vanwege de hoogte van de hoogste panelen. Al gaande wordt men zich bewust van bepaalde regelmatigheden in afstand en hoogte. Hoe meer tijd men in het kunstwerk doorbrengt, hoe meer men zich van de ruimte bewust wordt.

Bij het Bonnefanten vind je ‘oude’ kunst uit de periode 1100 – 1800, moderne en hedendaagse kunst maar ook kunstnijverheid; zilver en aardewerk, een rijke selectie van het werk van Aldo Rossi en natuurlijk wisselende (tijdelijke) exposities.

Klik hier voor meer onformatie over het Bonnefanten. 

1.  Centre Céramique | Avenue Ceramique 50
   

De iconische stadsbibliotheek van Maastricht zag in 1999 het levenslicht, met aan de wieg architect Jo Coenen. Het gebouw is vanaf de eerste dag geliefd onder locals en toeristen. In 2021 maakt Centre Céramique een metamorfose door, om zo te kunnen voorzien in een aantal nieuwe functies waaronder het huisvesten van muziekschool Kumulus.

Die innovatie en creativiteit werden, in overleg met de architect van de bibliotheek, gevonden in een box-in-box concept, dikke glazen wanden, zware stalen deuren en een specifieke positionering van gesegmenteerde mdf-panelen. Het gebouw is een kunstwerk op zich maar ook op vele plekken in het gebouw word je verrast door geschiedenis en kunst. Zo toont een 35 meter lange vitrine in de centrale hal wisselende exposities van de 57.000 stuks omvattende Sphinx-aardewerkcollectie. De inrichting van het gebouw is verrijkt met verrassende ontwerpen en objecten van bekende kunstenaars. Opmerkelijk zijn ook de uit keramiekscherven vervaardigde Vlinder en Bloem van Ine van Helfteren en de werken van bekende Nederlandse dichters die op onverwachte plaatsen te lezen zijn. Een aparte vermelding verdient de historische maquette van Maastricht anno 1748.

Lees hier meer over Centre Céramique.

1. Vestingmuseum in de Helpoort | Sint Bernardusstraat 24b

De Helpoort is de oudste stadspoort van Nederland en de enige stadspoort die nog aanwezig is in Maastricht en werd gebouwd in april 1229 nadat Hendrik I, Hertog van Brabant daar toestemming voor had gegeven. De poort is zo’n twee eeuwen als verdedigingswerk in gebruik geweest. Ze verloor deze functie toen de Nieuwstad, het gebied ten zuiden van de poort, werd omwald (2e helft 15e eeuw). Na die tijd is de poort nog voor diverse doeleinden gebruikt: vergaderplaats van de lakenberijders of volders, tuighuis, kruitmagazijn en woning.

Het vestingmuseum is gevestigd in de oudste stadspoort van Nederland. Het monument dateert van 1229 en is zeker een bezoek waard. De ingang ligt Middeleeuws verscholen op een pleintje naast de poort, maar bezit binnen een leuke expositie. In het Vestingmuseum Maastricht vind je tastbare bewijzen van haar roemruchte geschiedenis dus kom vooral een kijkje nemen.

Lees hier meer over de Helpoort.

1. Regionaal Historisch Centrum Limburg ‘scheur in de muur’ |Sint Pieterstraat 7

Je kunt er niet omheen, de gigantische ‘scheur in de muur’ in het monumentale pand van het Regionaal Historisch Centrum Limburg. De stenen kozijnen lijken zo naar onderen te kunnen vallen, ware het niet dat de onderste nog aan een kant aan het gebouw bevestigd is. De scheur is ontstaan tijdens een grootscheepse verbouwing van het Rijksarchief in 1994 en kende in het begin ook vele tegenstanders. Inmiddels is de scheur een vast onderdeel van het straatbeeld geworden.

De scheur onthult de historische bedrijvigheid in het gebouw. De Latijnse spreuk zet aan tot nadenken. NON SUM QUALIS ERAM. Ik ben niet zoals ik was. Gaat dit over het gebouw? De scheur is immers nieuw. Maar de hele gevel heeft al meerdere aangezichten gehad. Of gaat de spreuk over de archieven? Of misschien wel over de toeschouwers zelf? De een blijft er wat langer bij staan, de ander loopt na even gekeken te hebben weer door.

1. Monument van d’Artagnan | Aldenhofpark 4-5

Op 25 juni 1673 sneuvelde bij bloedige gevechten tussen de Franse en Staatse troepen de legendarische d'Artagnan bij de Tongerse poort in Maastricht. Op de plaats waar deze kapitein der musketiers werd gedood, is in 1977 een standbeeld in brons onthuld. Het beeld is ontworpen door de beeldhouwer Alexander Taratynov. De volledige naam van d' Artagnan luidt Charles Debatz-Castelmore. De eer om het standbeeld te onthullen kwam toe aan de toenmalig wethouder Debats die overigens geen familie is van de graaf.

D' Artagnan werd wereldberoemd door schrijver Alexandre Dumas die de avonturen beschreef van drie vechtjassen, leden van de Koninklijke Franse Garde.

Neem plaats op de bank in halve cirkelvorm en geniet van al het moois dat dit deel Stadspark je te bieden heeft.

1. Doorgang naar de wijsheid | Grote Looierstraat 17

In opdracht van de Kunst en Erfgoed Commissie van de Universiteit Maastricht maakt wijlen Borek Sipek het kunstwerk ‘Doorgang naar de wijsheid’. Het is de ingang van de universiteitsbibliotheek aan de Grote Looiersgracht in de oude binnenstad van Maastricht.

Het zorgt voor een verbinding tussen het gebouw en de straat en haar passanten, het zorgt voor een zekere openheid en vormt een moderne toegangspoort vervaardigt uit glas en staal. De functie is niet alleen praktisch maar ook esthetisch bedoelt aldus de kunstenaar zelf.

Bořek Šípek was een prominente Tsjechische architect en ontwerper. Hij was gekend om zijn individuele, ongebruikelijke, kleurrijke en rijke stijl. Hij experimenteerde met onverwachte en meestal weelderige vormen. Vooral zijn glassculpturen genieten grote bekendheid.

1. Natuur Historisch museum | De Bosquetplein 7

Het Natuurhistorisch Museum Maastricht is gevestigd in het voormalige Grauwzustersklooster in het Jekerkwartier. Het museum is welbekend vanwege de voor Nederland unieke collectie fossielen uit het geologische tijdperk van het Krijt waaronder diverse Mosasaurussen Prognathodons en Hadrosaurussen.

Je maakt hier een reis door de tijd, van het steenkolentijdperk en de Krijtzee met de Mosasaurus tot het aquarium met vissen die vandaag in de Limburgse beken leven. Bekijk de dieren van de hellingbossen, de kalkgraslanden en de grindgaten, of snuffel eens rond in het oude ‘bruin’ museum.De expo ‘dynamiek’ vertelt het verhaal van hoe mens en natuur elkaar beïnvloeden. Het insektarium biedt een kijkje in een bijenkast, met echte levende bijen.  

Lees hier meer informatie over het Natuur Historisch Museum.

1. Jan van Eyck Academie | Academieplein 1

De Jan van Eyck Academie is een internationaal post-academisch instituut voor beeldende kunst. Het instituut is gevestigd in een gebouw uit 1958 – 1961 van architect Frits Peutz en een gemeentelijk monument. De academie biedt plaats aan beeldend kunstenaars, ontwerpers, architecten, curatoren, beschouwers, dichters en schrijvers. Zij krijgen binnen de Jan van Eyck Academie / Margaret van Eyck Academie de ruimte en tijd om hun talenten te ontwikkelen. De Van Eyck beschikt over een aantal werkplaatsen voor technisch experiment met gebruik van verschillende materialen en technieken. Er werken aan de academie per jaar circa veertig kunstenaars, die actief kunnen zijn op het gebied van de beeldende kunst, hout- en metaalbewerken, film, video en fotografie, of schrijven en dichten.

Jan Van Eyck (ca. 1390-1441) was hofschilder van de Bourgondische hertog Filips de Goede (1396-1467). De flamboyante hertog en zijn gezelschap omringden zich met de beste kunstenaars.

1. Fotomuseum aan het Vrijthof | Vrijthof 18

Fotomuseum aan het Vrijthof is een particulier fotografiemuseum gelegen in het centrum van Maastricht. Het fotomuseum is gesitueerd in het voormalige Spaans Gouvernement, een gebouw dat al in de 16e eeuw dienst deed als buitenpaleis van Keizer Karel V. Het is waarschijnlijk het oudst bewaard gebleven woonhuis van Maastricht. Na een aantal grondige restauraties heeft het gebouw de vorm gekregen zoals we het nu kennen als Fotomuseum aan het Vrijthof.  De rode draad van de exposities in het Fotomuseum is: maatschappelijke relevantie. Er is ruimte voor experiment, online en offline en nieuwe crossovers binnen de cultuursector. Het Fotomuseum trakteert op spraakmakende ervaringen en spannende kruisbestuivingen in een sfeervolle setting met een hartelijke ontvangst met een ‘zachte g’.

Zo was er reeds de indringende tentoonstelling ‘Survivors – Face of Life after the Holocaust’ van fotograaf Martin Schoeller en de overzichtstentoonstelling ‘over leven’ 50 jaar fotografie over/van fotograaf Guy van Grinsven (1949-2021). Het Fotomuseum weet telkens opnieuw te raken en boeien.

Lees hier meer over het Fotomuseum aan het Vrijthof.

1. Schatkamer van Sint Servaas | Keizer Karelplein 3

Het schrijn van St. Servaas, ook Noodkist genaamd, is de meest kostbare met daarin een deel van het gebeente van Sint Servaas, de eerste bisschop in de Nederlanden. Het is Maaslands edelsmeedwerk van de eerste orde die iedere zeven jaar bij gelegenheid van de Heiligdomsvaart nog door de straten van Maastricht wordt gedragen.

Daarnaast vind je in de schatkamer ook de drinkbeker en het borstbeeld van St. Servaas en voorwerpen die aan de stadspatroon worden toegeschreven, zoals de bisschopsstaf, het borstkruis, de pelgrimsstaf en de sleutel. Rondom deze voorwerpen wordt een grote rijkdom aan reliekhouders in edelmetaal of ivoor tentoongesteld. De grote verzameling zijden stoffen vanaf de 6e eeuw is uniek en schilderijen en beelden completeren het geheel. 

1. Theater aan het Vrijthof | Vrijthof 47
   

Van palts (niet verdedigbare koninklijke verblijfplaats) naar klooster naar Generaalshuis naar theater. In 1914 werd het pand verkocht aan de Gemeente Maastricht. Het gebouw was achtereenvolgens de thuishaven van het stedelijk museum, de gemeenteontvanger, het stadsarchief, stadsbibliotheek en de gemeentepolitie.

Er mag over worden getwist wanneer de wordingsgeschiedenis van Theater aan het Vrijthof haar aanvang nam. Vier jaartallen komen in aanmerking: 1948, 1978, 1981 en 1989. In 1948 werd het maandblad Kunstschouw opgericht, dat zich presenteerde als het officiële orgaan van de Maastrichtse Stadsschouwburg, het Maastrichts Stedelijk Orkest en de Maastrichtse Kunstkring. Het tweede mogelijke startpunt voor de wordingsgeschiedenis van Theater aan het Vrijthof is 1978. In dat jaar werd in het meerjarenplan dat aan de gemeenteraad van Maastricht werd gepresenteerd namelijk een behoorlijk ‘reserve’ opgenomen ten behoeve van een nieuw onderkomen voor muziekuitvoeringen. Op 15 augustus 1981 kreeg ‘de realisering van een muziekhuis in en achter het Generaalshuis’ groen licht. 

Op 13 mei 1985 werd aangevangen met de restauratie van het Generaalshuis en in 1987 werd het plan aan de gemeente gepresenteerd om van het muziekhuis aan het Vrijthof een theater te maken. Zo ontstond de naam Theater aan het Vrijthof ‘een naam die klinkt en zingt’ volgens burgemeester Houben. Op 13 december 1989 begon de officiële verbouwing van het theater. Achter het Generaalshuis werd het theater gebouwd naar een ontwerp van Arno Meijs, die ook een aantal theaters van Joop van den Ende heeft ontworpen.

Lees hier meer informatie over het Theater aan het Vrijthof. 

1. Marres | Capucijnenstraat 98
   

Vanuit het historische woonhuis in het centrum van Maastricht verkent Marres hedendaagse kunst in de breedste zin van het woord. Het museum werd in 1998 opgericht en ontleent zijn naam aan de brouwersfamilie Marres die in de 20ste eeuw de bewoners waren van het huis.

Marres ontwikkelt tentoonstellingen, organiseert workshops, geeft unieke publicaties uit, creëert wandelingen in de stad en de regio en biedt een breed scala aan educatie- en participatieactiviteiten. Marres’ programma richt zich op ervaring en legt nadruk op de werking van de zintuigen en de taal van het lichaam. Hierbij werkt Marres samen met makers uit diverse disciplines: beeldend kunstenaars, musici, theatermakers, dansers, wetenschappers, maar ook parfumeurs en koks.

Met een internationaal georiënteerd programma voor kunstenaars én publiek, slaat Marres vanuit zijn intieme huis een brug tussen de wereld van hedendaagse kunst en alledaagse beleving. Naast het museum bevindt zich in hetzelfde pand het Mediterraanse restaurant Marres Kitchen met aan de achterzijde een weelderige openbare stadstuin.

Lees hier meer informatie over Marres. 

1. Dominicanen bookshop | Dominicanenkerkstraat 1
   

Sinds het najaar  van 2006 vind je de unieke boekhandel Dominicanen (voorheen Selexyz Dominicanen en Polare Maastricht) in de eeuwenoude Dominicanenkerk. Tweehonderd jaar geleden verloor de kerk haar sacrale functie, en ze deed sindsdien vele jaren dienst als onder meer slangenhuis, fietsenstalling en carnavalstempel. Veel Maastrichtenaren hebben hier bijzondere herinneringen zoals bijvoorbeeld de ‘eerste kus’. Deze rijke historie voel je nog steeds terug in deze prachtige locatie. De zevenhonderd jaar oude kathedraal met deze unieke en eigentijdse bestemming ademt een en al sfeer en zorgt mede door de hoge gotische gewelven voor volop rust en ruimte tijdens het ‘boek-zoeken’.

Boekhandel Dominicanen heeft een breed en diep assortiment publieksboeken, muziek en boeken voor professionals. Maar ook voor de niet-boekliefhebber is dit een plek die je bezocht móet hebben als je in Maastricht bent. Op het voormalige priesterkoor van de Dominicanenkerk kun je terecht voor een overheerlijke cappuccino of een lunch, verzorgd door het befaamde Blanche Dael Coffeelovers (dé Maastrichtse Stadsbranderij). Boekhandel Dominicanen doet ook dienst als cultureel podium. Er vinden regelmatig lezingen, debatten en muziekoptredens plaats en er is ruimte voor expositie. Een wandeling door de Dominicanenkerk is een ervaring op zich, men noemt dit niet voor niets de mooiste boekhandel van de wereld.

1.  Sphinxpassage | Sphinxcour
   

De Sphinxpassage is een 120 meter lange overdekte tegelpassage tussen het Eiffelgebouw en Pathé. Bijna 30.000 tegels brengen het Maastrichtse Sphinxverleden in woord, beeld en objecten tot leven. Rondom het Eiffelgebouw ontwikkelt het Sphinxkwartier zich in vlot tempo tot een moderne, bruisende stadswijk. De restauratie van het Eiffelgebouw is afgerond en The Student Hotel vult sinds september 2017 een groot deel van het gebouw. De exploitatie van het Eiffelgebouw gaat verder in 2018, met nieuwe functies voor wonen, werken en detailhandel. Het verleden wordt intussen niet uit het oog verloren: met de opening van de Sphinxpassage heeft ook de rijke historie van het gebied een vaste plek gekregen.

Met een mix van – onder andere – familieportretten, fabrieksgebouwen, serviesdecoraties, oude reclame-uitingen en toiletpotten vertellen tegeltableaus in 26 hoofdstukken de geschiedenis van de Sphinx en de Maastrichtse keramiekindustrie. Elk tableau wordt ondersteund door een achtergrondverhaal (Nederlands- en Engelstalig), geschreven door historici Jac van den Boogaard en Paul Arnold.

Lees hier meer informatie over Sphinxpassage. 

1. Bureau Europa | Boschstraat 9

Bureau Europa is een platform voor architectuur en design en organiseert tentoonstellingen. Lezingen, workshops en rondleidingen door de stad en andere activiteiten op het gebied van architectuur, stedenbouw en vormgeving. Met als doel een maatschappelijke bijdrage te leveren en talentontwikkeling en kennisproductie te bevorderen. Tegen de achtergrond van de gedeelde sociale agenda van Europa en de Euregio Maas-Rijn.

Bureau Europa vertelt telkens nieuwe verhalen over steden, het ontwerp en de omgeving. Zo kun je hier hedendaagse tentoonstellingen verwachten waarin bijvoorbeeld gespeculeerd wordt over de verbeelding rondom ‘het einde der tijden’ waarbij werken en verhalen van kunstenaars, architecten en ontwerpers en wetenschappers samen komen met ieder hun eigen perspectief. Maar ook muzikaal lokaal talent presenteert zich binnen Bureau Europa. En geen zin in een standaard stadswandeling? Ga dan eens mee met een wandeltocht van Bureau Europa en ontdek de stad op geheel eigen wijze.

Bureau Europa prikkelt en geeft stof tot nadenken over de tijd waarin we leven, onze omgeving en de toekomst die voor ons ligt.

Lees hier meer over Bureau Europa.

Als presentatieplatform en netwerkorganisatie presenteert Bureau Europa tentoonstellingen, lezingen, workshops, rondleidingen door de stad en andere discursieve activiteiten op het gebied van architectuur, stedenbouw en vormgeving. Vanuit een maatschappelijk perspectief wil Bureau Europa kennisproductie en talentontwikkeling bevorderen binnen het culturele domein. Deze doelstellingen krijgen vorm in culturele projecten binnen het instituut en in de openbare ruimte. Bureau Europa richt zich primair op de gedeelde sociale agenda van Europa en de Euregio Maas-Rijn. 

Met haar programma ambieert Bureau Europa de analyse van de ontworpen omgeving te activeren en uit te breiden door middel van samenwerkingsverbanden en projecten die nieuwe verhalen vertellen over onze steden, het ontwerp en de omgeving. De blik van deze instelling is allereerst gericht op Europa en de Euregio zonder internationale tendensen uit het oog te verliezen. 

1.  Muziekgieterij | Boschstraat 5

Poppodium de Muziekgieterij zet zich in voor een solide basis binnen de muziekscene in Maastricht, en haar Euregionale omgeving, die toegankelijk is voor iedereen. Van pop-rock, tot indie en urban, en van opkomende zangers tot bekende bands. De drijfveer is de voorliefde voor muziek.

Muziekgieterij is één van de jongste poppodia van Nederland. Ze werd opgericht in 2004 en is in minder dan 20 jaar uitgegroeid tot de smaakmaker van Maastricht en de Euregio.

De muziekgieterij is gevestigd in de voormalige timmerfabriek, de fabriekgebouwen maakten ooit deel uit van de kristal- en aardewerkfabriek Koninklijke Sphinx en bestaat uit werkplaatsen, magazijnen, een showroom en een elektriciteitscentrale. Na de sluiting werd besloten om de timmerfabriek om te bouwen tot een cultuurfabriek. Momenteel vind je er de Muziekgieterij en filmhuis Lumière.

Lees hier meer over Muziekgieterij.

1. Lumière | Bassin 88

Sinds september 2016 is Lumière gehuisvest in een prachtig nieuw pand in het Sphinxkwartier. Dit rijksmonument werd in 1910 gebouwd en functioneerde als elektriciteitscentrale voor de industrie op het Sphinxkwartier. De oorspronkelijke sfeer in de centrale - nu restaurant en cafégedeelte - is bewaard gebleven door het behoud van oorspronkelijke materialen en ornamenten.

Lumière kent een lange traditie als vertoner van alternatieve films. Lumière werd in 1976 opgericht als 'Stichting Filmhuis Maastricht'. Hiermee was het filmhuis onderdeel van een landelijke beweging: in deze tijd werd onder impuls van het International Film Festival Rotterdam (toen nog 'Film International') in zowat elke grote Nederlandse stad een filmhuis gestart. In 1983 (7.000 bezoekers),in 1985 (16.000 bezoekers) en verhuisde Stichting Filmhuis Maastricht naar de locatie aan de Bogaardenstraat. In deze tijd werd ook de naam Lumière geboren, ontleend aan de gebroeders Lumière, de grondleggers van de cinema.

Lumière is altijd blijven doorgroeien. In 1996 (30.000 bezoekers) werd een derde zaal bijgebouwd, in 2004 verdubbelde de capaciteit naar 336 stoelen, verdeeld over zes zalen. Sindsdien zijn de bezoekersaantallen fors gestegen: van 45.000 bezoekers naar meer dan 100.000 bezoekers per jaar. In september 2016 werd de volgende grote stap genomen: de verhuizing naar de nieuwe (en huidige) locatie aan 't Bassin.

Lees hier meer over Lumière. 

1. Minckelers met de vlam | Markt
   

Jan Pieter Minckelers is geboren in 1748 in Maastricht. Zijn grootvader was een dokter en z'n vader bezat een apotheek in de 'Herenstraat'. Zoals zo veel zonen van de welgestelde middenstand, werd hij geschoold door de Jezuïeten, dicht bij zijn ouderlijk huis. In 1764 vervolgde hij zijn studie in Leuven, waarna hij diaken werd.

Hij was Nederlands natuurkundige en apotheker; studeerde natuurwetenschappen aan de Leuvense Universiteit, waar hij in 1771 werd benoemd tot hoogleraar. Door fijngestampte steenkool te verwarmen vond hij (samen met Van Bochaute) op 1 oktober 1781 wat hij "brandbare lucht" noemde. Op 21 november 1783 steeg de eerste met dit gas gevulde ballon op in het park van het kasteel te Heverlee bij Leuven en kwam 25 kilometer verder in Zichen neer. Reeds in 1785 verlichtte Minckelers herhaaldelijk zijn auditorium met het door hem gevonden lichtgas.

Hij keerde in 1789 terug naar zijn geboortestad, waar hij zich als apotheker vestigde. Hij toonde ook belangstelling voor meteorologie, geologie en paleontologie. Zijn beschrijving van de beenderen van de fossiele mosasaurus werd door Cuvier benut.

Later was hij docent natuur- en scheikunde aan de Ecole Centrale te Maastricht, welke door de Fransen gesticht was Van 1801 tot 1815 was Minckelers lid van de lokale raad van Maastricht. In 1816 voegde hij zich bij de Academie van de Wetenschap te Brussel. Kort daarna kreeg hij een beroerte. Hij stierf op 4 juli 1824 op de leeftijd van 76.

In 1902 heeft zich een comité gevormd, wat voor ogen had om een gedenkteken op te richten ter nagedachtenis van die grote Maastrichtenaar. Het beeld op de Markt (Boschstraat) is ontworpen door Bart van Hove uit Amsterdam en bij de firma Verbeyst te Breussel in brons gegoten. Met zijn uitvinding staat Jan Pieter Minckelers aan de wieg van de vele toepassingen van gas waar we vandaag de dag nog profijt van hebben. Uit de gasleiding van het standbeeld brandt symbolisch een eeuwige vlam.

1. Stadhuis | Markt 78

Het Stadhuis op de Markt is gebouwd in de jaren 1659-1664 onder bouwmeester Pieter Post. De toren dateert van 1684 en bevat een carillon met 49 klokken, dat regelmatig bespeeld wordt. Het stadhuis heeft een interessant interieur met prachtige wandtapijten, stucwerk, plafondschilderingen en schouwstukken. Het stadhuis heeft een kelderverdieping, waarin de gevangenissen waren, het heeft op de begane grond gewelfde ruimten waar vroeger de moutwaag en de vetwaag waren opgesteld en waar thans het voorlichtingscentrum is. Op deze verdieping zijn verder het kabinet van de burgemeester en nog drie vergaderlokalen ondergebracht. In het centrum van de begane grond is een ontmoetingsplaats gecreëerd. Naast de dubbele trap aan de voorkant werd in 1695 een schandpaal en een 'draeyhuysken' opgesteld, zodat hier straffen uitgevoerd konden worden. In 1757 zijn rond die toestellen de huidige smeedijzeren hekken aangebracht. Vóór het stadshuis werden in die tijd ook de executies van ter dood veroordelen uitgevoerd. In 1860 gebeurde dat voor het laatst.

Lees hier meer over de virtuele tour door het Stadhuis. 

1. Het Dinghuis | Kleine staat 1

Het Maastricht Visitor Center is gevestigd in het Dinghuis, een gebouw met een lange geschiedenis. De naam komt van het woord ‘dingen’, dat ‘rechtspreken’ betekent. Ook nu nog spreken we over een ‘geding’. Het gebouw stamt uit het jaar 1470. In de Middeleeuwen waren er 2 gerechtshoven in het gebouw gevestigd: het Brabantse en het Luikse. Maastricht werd namelijk deels bestuurd door de hertog van Brabant en deels door de prins-bisschop van Luik. In 1664 verhuisden de gerechtshoven naar het nieuwe stadhuis op de Markt.

De ligging van het Dinghuis valt meteen op. Het steekt boven de omliggende panden uit en domineert de Kleine Staat en de Grote Staat. De laatgotische voorgevel is opgetrokken uit grijze Naamse steen. De ramen zijn gedecoreerd met de wapenschilden van de hertog van Brabant, het prinsbisdom Luik én van de stad Maastricht. De ingang op de eerste verdieping is bereikbaar door een dubbele trap. De oorspronkelijke trap was versierd met twee bronzen leeuwen. Die zijn tijdens de Beeldenstorm in 1566 echter verdwenen. De trap zelf is bij een verbouwing in 1749 verwijderd en in 1912 weer in ere hersteld

Lees hier meer over het Dinghuis. 

1. OLV Basiliek | OLV Plein 7

Op de plek waar nu de Onze Lieve Vrouwebasiliek staat, stond al in de 5e eeuw een kerkje. Dat was waarschijnlijk het oudste christelijke kerkje in Nederland en werd mogelijk gebouwd bovenop de resten van een Romeinse tempel. In de basis van het westwerk zijn nog 2 enorme stenen te vinden, die afkomstig zijn van het Romeinse fort. De Onze Lieve Vrouwekerk, of ‘slevrouwe’ zoals de Maastrichtenaren haar noemen, is een mooi voorbeeld van Romaanse bouwkunst. In de kerk zijn verschillende uitzonderlijke kunstwerken te vinden. Ook de schatkamer heeft een groot aantal voorwerpen van kerkelijke kunst en kunstnijverheid zoals rijk geborduurde koorkappen en kazuifels, het zogenaamde Levietenkleed” van St. Lambertus, de voorlaatste bisschop van Maastricht, relieken in prachtige houders, processievaandels, kerkzilver, beelden en nog veel meer.

Zowel religieuze als niet-religieuze bezoekers én bewoners steken hier vaak een symbolisch kaarsje op. De kaarsjes weerspiegelen op bijzondere wijze in het glas waarachter Maria prijkt. Een prachtig gezicht en zeker een bezoek waard! Eenmalig of als vast ritueel.

1. Romeinse kelder Derlon | OLV Plein 6

Aan het mooiste plein van Maastricht, het Onze Lieve Vrouwplein, ligt Derlon Hotel. Al 150 jaar kun je er in stijl overnachten en genieten van exclusieve gastronomie. Al 2000 jaar is dit een plek van betekenis. Het bewijs hiervoor ligt in de kelder. In de sfeervolle museumkelder van Derlon Hotel ligt Romeins Maastricht letterlijk aan je voeten. Hier bewonder je uitgebreide archeologische opgravingen. De eerste die je ziet zijn laat-Romeins: enorm dikke muren waren onderdeel van het castellum (verdedigingwerk). Verderop liggen de resten van een Romeins heiligdom.

Je ziet onder meer delen van een poort en een zuil. Al reizend over de Via Belgica bracht je hier offers voor een voorspoedige reis of lucratieve handel. De waterput duidt erop dat het ook een rustplaats was langs de weg. Helemaal onderin ligt de oudste opgraving: een voor-Romeins (waarschijnlijk Keltisch) met Maaskeien geplaveid weggetje. Dit weggetje werd meer dan tweeduizend jaar geleden al bewandeld.

Lees hier meer over Derlon Hotel Maastricht. 

1. Amazone te paard | Op de Thermen

Kunstenaar Arthur Spronken (1930-2018) geldt als de oervader van de Limburgse beeldhouwers. Een kleine man die grote beelden maakt. Indrukwekkende beelden, waar hij niet mee te koop liep. In zijn jeugd werd Spronken zowel beïnvloed door de paardenliefhebberij van zijn vader en grootvader, als door de beeldhouwer Paul Schmalbach. Hij werd klaargestoomd voor de handel, maar ging uiteindelijk naar de Kunstnijverheidsschool in Maastricht, waar hij onder anderen les kreeg van Charles Vos en Harry Koolen. De paardentorso’s van Arthur Spronken laten de dynamiek van het lichaam zien. Die dynamiek wordt zo belangrijk bij de latere paardentorso's, dat de benen alleen in aanzet te zien zijn, de aanzet tot de beweging die in de torso plaatsvindt. Vanaf 1962 wordt het paard een steeds terugkerend element in zijn oeuvre. Maar het is niet een weergave van een realistisch paard. Spronken richt zich volkomen op de paardetors. Niets meer dan het lijf, de billen en de nek laat hij de toeschouwer zien.

1. Mestreechter Geis | Het Bat

Het karakter van de Maastrichtenaar, de Mestreechter Geis, is gevormd door een lange geschiedenis met vele invloeden van buiten de stadsmuren. Niemand kan het in één definitie vatten maar wellicht geven woorden van buiten dit karakter het beste weer: een zeker nonchalance, Weltschmerz, laissez-faire, stiff upper lip!

Het hoe en waarom van dit beeld geïnspireerd door Arlequino van de Comedia dell'arte is rondom het beeld te vinden, de feitjes op de grondsteen, de karakters in de gezellige café's...

Het beeldje is gemaakt door de in Haarlem geboren kunstenaar Mari Andriessen. Het is een speels, charmant, zwierig en Bourgondisch figuur, eigenschappen die de gemiddelde Maastrichtenaar ook nu nog kenmerken. Het beeld is ongeveer 1.30 meter hoog en het is in het voorjaar van 1962 onthuld.

Omstreeks april- mei 1966 waren er voordurend relletjes in de buurt van het Bat- Stokstraatkwartier, uitgelokt door jeugdige Maastrichtenaren. Op 30 april 1966 werd het beeldje, dat door deze acties werd beschadigd, uit veiligheidsoverwegingen verwijderd en opgeslagen op het terrein van Openbare werken te Limmel, waar het op 29 november 1966 werd ontvoerd. Bij gelegenheid van het carnaval in 1967 en wel op 4 februari van dat jaar werd de ‘’Mestreechter Geis’’ herplaatst.

1. Sint Servaasbrug
   

De oudste brug van Nederland maar niet van Maastricht... naar het zuiden kijkend staat aan de Maastrichtse oever een pilaar met een leeuwenkop als markering van waar de Romeinse brug gelegen heeft. De Servaasbrug heeft deze vervangen en is sindsdien vele malen verbouwd, gerenoveerd, gebombardeerd, opgeblazen en herbouwd... maar de kern is gebleven!

Een houten boog aan de kant van Wyck kon in oorlogstijd afgebroken worden, vervolgens werd de vervangende brug vervaardigd uit steen opgeblazen en uiteindelijk werd ook nog het stalen deel tot ontploffing gebracht in 1940 en 1944. We kunnen dus wel stellen dat de Sint Servaasbrug het behoorlijk voor de kiezen heeft gehad.

Het huidige stalen deel kan omhoog  gaan indien grote binnenvaartschepen moeten passeren. Dit wordt op afstand geregeld; het brugwachtershuisje (torentje) wordt kunstzinnig ingevuld.

1. Stationsgebouw Maastricht | Stationsplein 27

Eind 2021 is na een restauratie van ruim 2,5 jaar Station Maastricht in volle glorie hersteld, zo zijn oude elementen uit het monumentale pand teruggebracht. Het station werd voor het eerst volledig in gebruik genomen in 1916 en is gebouwd naar ontwerp van George van Heukelom. De perronoverkapping van gewapend beton is kenmerkend voor een grote technische en daarmee innovatieve ontwikkeling in die tijd.

Oude elementen uit het station zijn nu weer zichtbaar gemaakt. Zoals de enorme wandschildering in de AH to go, de originele fontein in de stationshal en een oude stationsklok. Daarnaast zijn de stationsgevels schoongemaakt en authentieke Mosa vloer- en wandtegels hersteld.

Op het station kun je QR-codes scannen bij de ‘Schatten van het station’ om meer te ontdekken en leren over dit bijzondere gebouw.

EXTRA TIP: Grotten Zonneberg | Slavante 1

Diep in de grotten Zonneberg ligt een in mergel uitgezaagd museum met bijzondere schatten. Tijdens een rondleiding neemt de gids je mee op ontdekking in deze ondergrondse wereld. Bereid je voor op een lange wandeling waarin de houtskooltekeningen in de grot de route bepalen doorspekt met indrukwekkende verhalen van de gids over onder andere de eerste rondleidingen die begin 1900 hier gegeven werden. Hoogtepunt is natuurlijk het ‘museum’ uit die tijd. Eenmaal in het ‘museum’ sta je oog in oog met een meterslange in mergel uitgekapte Mosasaurus en kun je de Nachtwacht in houtskool op ware grootte bewonderen. Maar ook de andere werken spreken tot de verbeelding.

Lees hier meer informatie over Grotten Zonneberg.